بررسي تأثیر تمركززدايي مالي بر فقر و توزيع درآمد در ايران

در سالهای اخير، ايده تمرکززدايي مالي به معني انتقال قدرت تصميم گيری نسبت به ترکيب مخارج و درآمدها از
دولت مرکزی به نهادهای محلي، در ميان اقتصاددانان مورد توجه قرار گرفته است. توجه به اين واقعيت که
تمرکززدايي ميتواند منجر به کاهش فقر و نابرابری درآمد شود اولاً، به اين علت بوده است که دولتهای محلي برای
طراحي و اجرای سياستهايي که به نيازها و ترجيحات محلي پاسخ دهند، دارای اطلاعات بهتر و انگيزه بيشتر
نسبت به دولت مرکزی هستند. ثانياً، دولتهای محلي با توجه به نزديكي به مردم هر منطقه، نسبت به دولت
مرکزی بهتر ميتوانند سلايق و خواستههای مصرفکنندگان را تشخيص داده و منابع عمومي را به صورت کاراتر
تخصيص دهند. همچنين اينكه تمرکززدايي به عنوان ابزاری برای رسيدن به حكمراني خوب از نظر سطح بالای
مشارکت مردم، پاسخگويي مقامات دولتي و کاهش فساد در نظر گرفته شده است، که يک شرط حياتي برای کاهش
فقر است. اين مطالعه، تأثير تمرکززدايي مالي )از بعد درآمد و مخارج( را بر فقر و نابرابری درآمد در استانهای ايران
با استفاده از رويكرد دادههای پانلي در بازهی زماني ) 1389:4 - 1379:1 ( مورد ارزيابي قرار ميدهد. برای اين منظور
از شاخصهای نسبت سرشمار، شكاف و شدت فقر برای اندازهگيری ميزان فقر و شاخص ضريب جيني برای توزيع
درآمد استانها استفاده شده است. در اين مطالعه، ابتدا با استفاده از آزمون CD پسران وجود مسئله وابستگي
مقطعي برای متغيرهای الگو مورد بررسي قرار گرفت، پس از مشخص شدن وجود وابستگي مقطعي، از آزمونهای
ريشه واحد ADF تعميميافته به صورت مقطعي ) CADF ( و آزمون همجمعي پانلي وسترلاند و اجرتون استفاده
شده است. برای تخمين ضرايب الگوها نيز از روش بروزرساني مكرر و کاملاً تعديلشده ) CUP-FM ( استفاده شده
است. نتايج تخمين نشان ميدهد، تمرکززدايي درآمدی در درازمدت باعث کاهش فقر در ايران ميشود و
تمرکززدايي مخارج باعث افزايش فقر در ايران ميشود. همينطور تمرکززدايي مالي از جنبه درآمدی تأثير منفي بر
نابرابری درآمد دارد و در درازمدت باعث کاهش نابرابری درآمد در ايران ميشود، ولي از بعد مخارج اثر تمرکززدايي
مالي بر نابرابری درآمد مثبت و در درازمدت موجب بدتر شدن توزيع درآمد در ايران ميشود.

واژههاي كلیدي: تمرکززدايي مالي )درآمدی و مخارج(، دولت مرکزی، دولتهای محلي، شاخصهای فقر، توزيع
درآمد، دادههای پانلي، وابستگي مقطعي، آزمون ريشه واحد ADF تعميميافته به صورت مقطعي ) CADF (، آزمون
همجمعي پانلي وسترلاند و اجرتون، برآوردگر CUP-FM .

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: كلیات

1 - 1 مقدمه - 2

1 - 2 بيان مسأله پژوهش - 2

1 - 3 اهميت و ضرورت تحقيق - 5

1 - 4 اهداف تحقيق - 6

1 - 5 سؤالات تحقيق - 6

1 - 6 روش تحقيق - 7

1-6-1 روش تجزيه و تحليل - 7

1-6-2 جامعه آماری - 8

1-6-3 ابزار تجزيه و تحليل - 8

1-6-4 منابع دادهها - 9

1-7 چارچوب تحقيق - 10

فصل دوم: پیشینه تحقیق

2-1 مقدمه - 12

و

عنوان صفحه

2-2 مطالعات مربوط به تأثير تمرکززدايي مالي بر فقر - 13

2-3 مطالعات مربوط به تأثير ساير عوامل مؤثر بر فقر - 23

2 - 4 مطالعات مربوط به تأثير تمرکززدايي مالي بر نابرابری درآمد - 37

2 - 5 مطالعات مربوط به تأثير ساير عوامل مؤثر بر نابرابری درآمد - 47

2-6 جمعبندی فصل - 55

فصل سوم: مباني نظري پژوهش

3 - 1 مقدمه - 58

بخش اول: مباني نظري اقتصادي و ساختار الگو 58

3 - 2 تمرکززدايي: تعاريف، منافع و هزينهها و شاخصهای اندازهگيری - 59

3-2-1 تعريف تمرکززدايي - 59

3-2-2 انواع تمرکززدايي - 60

3-2-2-1 تمرکززدايي سياسي - 60

3-2-2-2 تمرکززدايي اداری - 61

3-2-2-3 تمرکززدايي مالي - 62

3-2-3 منافع تمرکززدايي - 65

3-2-4 هزينههای تمرکززدايي - 68

3-2-4-1 هزينههای مرتبط با سطح تمرکززدايي 69

3-2-4-2 هزينههای مرتبط با ساختار تمرکززدايي - 70

3-2-5 شاخصهای سنجش تمرکززدايي مالي - 71

ز

عنوان صفحه

3 - 3 تعريف فقر و انواع آن - 75

3-3-1 فقر مطلق - 76

3-3-2 فقر نسبي - 76

3 - 4 تعاريف خط فقر و نحوه اندازهگيری آن - 77

3 - 5 شاخصهای سنجش فقر - 79

3 - 6 توزيع درآمد و شاخصهای اندازهگيری آن - 79

3-6-1 شاخصهای سنجش توزيع درآمد - 80

3 - 7 معابر تأثيرگذاری تمرکززدايي بر فقر - 81

3 - 8 اثرات بالقوه تمرکززدايي مالي بر فقر و توزيع درآمد - 87

3-8-1 اثرات مستقيم تمرکززدايي مالي بر فقر و توزيع درآمد - 90

3-8-2 اثرات غيرمستقيم تمرکززدايي مالي بر فقر و توزيع درآمد - 94

3 - 9 تمرکززدايي مالي و نابرابری - 97

3 - 10 خطرات تمرکززدايي مالي برای کاهش فقر - 100

3 - 11 ساختار الگو - 102

3 - 12 جمعبندی بخش اول - 104

بخش دوم: مباني نظري اقتصادسنجي 106

3 - 13 مزايای استفاده از دادههای پانلي - 107

3-13-1 چارچوب کلي دادههای پانلي - 108

3-13-2 آزمون استقلال مقطعي پسران ) - 2004 ) 109

3-13-3 آزمونهای مانايي در دادههای پانلي - 110

3-13-3-1 آزمون مانايي پسران ) - 2003 ) 112

ح

عنوان صفحه

3-13-4 آزمونهای همجمعي - 112

3-13-4-1 آزمون همجمعي پانلي وسترلاند و اجرتون ) - 2008 ) 113

3-13-5 برآوردگر - CUP-FM بای، کائو و انجي 117

فصل چهارم: برآورد الگو و تجزيه و تحلیل نتايج

4-1 مقدمه - 122

4-2 روند تمرکززدايي در ايران - 122

4-3 معرفي الگو - 127

4-4 دادههای مورد استفاده در الگو - 129

4-5 نتايج آزمون وابستگي مقطعي - 134

4-6 نتايج آزمون ريشه واحد - 136

4-7 نتايج آزمون همجمعي پانلي وسترلاند و اجرتون ) - 2008 ) 138

4-8 نتايج تخمين ضرايب درازمدت به روش - CUP-FM 141

4-8-1 نتايج تخمين ضرايب الگوهای مربوط به فقر - 141

4-8-2 نتايج تخمين ضرايب الگوهای مربوط به نابرابری درآمد - 147

فصل پنجم: خلاصه و نتیجهگیري

5-1 مقدمه - 153

5 - 2 خلاصه تحقيق - 153

5-3 نتيجهگيری - 157

5-4 توصيههای سياستي - 162

ط

عنوان صفحه

5-5 محدوديتهای تحقيق - 164

5 - 6 پيشنهادهايي برای تحقيقات آينده - 164

منابع و مأخذ:

منابع اينترنتي 165

منابع فارسي 165

منابع انگليسي