برنامه ریزی مسکن در شهرهای با توسعه فزاینده؛نمونه موردی: اردبیل

چکیده:

اكثر شهرهای کشور در دهه های اخیر به دلیل رشد سریع جمعیت دچار تغییر و تحولات شده و این تحولات سبب گردیده تا مقوله برنامه ریزی شهری و در درون آن برنامه ریزی مسکن و تأمین مناسب آن در دوره های مختلف زمانی توسعه شهر، اهمیت دو چندان یابد. شهر اردبیل نیز همچون دیگر شهرها از این تغییر و تحولات تاثير پذيرفته و شرایط نوینی را به خود گرفته است. با توجه به اینکه تحولات مذکور شرایط خاصی را ایجاد کرده و برنامه ریزی توسعه شهری بخصوص در زمینه مسکن را ضروری می نماید لذا این سئوال مطرح می گردد که آیا بخش مسکن شهری توانسته همگام با این تحولات توسعه یابد یا نه؟ فرضیات و سئوالات متعددی در این ارتباط مطرح می گردد، از جمله اینکه؛ وضع موجود مسکن در شهر اردبیل چگونه است و آیا رابطه منطقی و متناسب بین جمعیت و مسكن در نقاط مختلف شهر برقرار است؟. جهت رسیدن به پاسخ این سئوالات با توجه به شرایط نوین شهر دو فرضیه مطرح گردید.

اول اینکه به نظر میرسد وضع موجود مسکن در شهر اردبیل با توجه به شرایط جدید شهری مناسب نمی باشد و دوم اینکه رابطه منطقی و موزون بين جمعیت و مسكن

در نقاط مختلف شهری برقرار نیست لذا جهت پاسخگویی به سئوالات فوق الذكر و فرضيات مذكور وضعیت مسکن شهر با توجه به محدودیتهای آماری با استفاده از روش

متداول برنامه ریزی مسکن و استنتاج اهداف از مشکلات موجود بررسی گردید.

مطالعه وضع موجود مسكن اردبیل نشان میداد که بخش مسکن شهر همگام با

رشد جمعیت و خانوار رشد نکرده و وضعیت چندان مطلوبی بویژه تا سال ۱۳۷۰ نداشته

است. اما بعد از مرکز استان شدن و بسترسازی مناسب اقتصادی بررسی شاخص های

کمی و کیفی حاکی از بهبود وضعیت مسکن در شهر اردبیل در دهه اخیر می باشد.

عمده مشکلات بخش مسكن در وضع موجود شهر عدم رشد همگام توليد بخش مسکن با رشد طبیعی جمعیت شهر و جمعیت مهاجر از روستاها و شهرهای دیگر استان

و تشکیل هسته های اسكانهای غیر رسمی و حاشیه نشینی در بخشهایی از شهر از جمله

محلات ۱۳ گانه در شمال غرب و غرب شهر، تراکم زیاد خانوار در واحد مسکونی،

افزایش واحدهای مسکونی نیمه بادوام ، افزایش قیمت نهاده های ساختمانی مصالح ،

زمین ، ...) در دهه اخیر می باشد.

جهت رسیدن به وضعیت مطلوب مسكن در آینده و تحقق اهداف ملی مسکن یک واحد مسکونی برای یک خانوار در شهراردبیل ، ابتدا با توجه به مشکلات موجود بخش

مسكن اهداف تدوین و سپس راهبردهای لازم در این راستا پیشنهاد و ارائه گردیده است.

واژگان کلیدی: مسكن، برنامه ریزی مسکن، مسکن شهری، برنامه ریزی، رشد

فزاینده شهری

 

مقدمه ... فصل اول: کلیات تحقیق ...

۱ - ۱. طرح مسأله ........

۲ - ۱. اهداف تحقیق. !-3. فرضیات تحقیق .................. ا-۴ سابقه و اهمیت و ضرورت تحقیق ..

۵ - ۱ . روش انجام تحقیق ..... !- اصطلاحات تخصصی: ............

۱۳.

فصل دوم: مفاهیم پایه و چهارچوب نظری . مقدمه ...............

۱ - ۲. مفهوم مسکن ......................... ۲- ۲. اهداف برنامه ریزی مسکن.........

۳ - ۲. فرایند برنامه ریزی مسکن ...

۴ - ۲. عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضای مسکن..

۵ - ۲. مروری بر سیاستهای متداول در زمینه تامین مسکن...

۱ - ۵ - ۲ . سیاستهای متکی بر استفاده از زمین .....

۲ - ۵ - ۲ . بررسی سیاستهای اعتباری تأمین مسکن .....

۳ - ۵ - ۲ . بررسی سیاستهای استیجاری ..

۴ - ۵ - ۲ . سایر سیاستها .... ۶ - ۲ جمع بندی و نتیجه گیری...........

 

فصل سوم: مروری بر تجارب کشورها در خصوص برنامه ریزی مسکن .............. مقدمه ........

1 - 3. بررسی اهداف و راهبرد های برنامه ریزی مسکن در کشورهای منتخب ...................

۱ - ۱ - ۳ . کشورهای بیشتر توسعه یافته با اقتصاد متمرکز و غیر متمرکز:

۲ - ۱ - ۳ . کشورهای توسعه یافته با اقتصاد متمرکز ........................

۲ - ۱ - ۳ . کشورهای کمتر توسعه یافته:...........

۳ - ۱ - ۳ . مروری بر نظام برنامه ریزی مسکن ایران............ ۲ - ۳. مقایسه تجارب برنامه ریزی مسکن در دوران پیش از انقلاب و بعد از انقلاب .

 

 

3 - ۳. جمع بندی و نتیجه گیری ...............

 

فصل چهارم: تکنیک ها و روشها و شاخص های مورد استفاده در برنامه ریزیهای مسکن ... مقدمه ....

۱ - ۴. بررسی و طبقه بندی مدلها در برنامه ریزی مسکن ..

۱ - ۱ - ۴ ..مدلهای ساده .....

۲ - ۱ - ۴ . مدلهای پیچیده: ... ۲ - ۴. شاخص ها و شناخت وضعیت موجود مسکن: ..

۳ - ۴. بررسی روشهای آینده نگری در زمینه مسکن...

۱ - ۳ - ۴ - روشهای برآورد احتياجات مسکن ( پیش بینی تعداد واحدهای مسکونی مورد نیاز)..

۲ - ۳ - ۴ . تحلیل و ارزیابی روشهای برآورد نیاز به مسکن ...........

۳ - ۳ - ۴ . روش تحلیل جامع: .............................

۴ - ۳ - ۴ . بررسی روش متداول برنامه ریزی مسکن .................. ۴ - ۴. جمع بندی و نتیجه گیری: ......

 

 

فصل پنجم: شناخت و بررسی وضع موجود شهر و ساختار مسکونی( عرصه پژوهش). مقدمه: ......

۱ - ۵. اردبیل و موقعیت آن در استان (گرایشات و روندهای گذشته): .

۲ - ۵. بررسی ساختار فضایی شهر اردبیل ....

۱ - ۲ - ۵ . بررسی تحولات جمعیت شهر اردبیل .....

۳ - ۲ - ۵ . بررسی ساختار اقتصادی شهر اردبیل .......... ۳ - ۵. بررسی ساختار کالبدی شهر اردبیل ..........

۱ - ۳ - ۵ . روند رشد فیزیکی شهر و دوره های تحول آن....................

۲ - ۳ - ۵ . بررسی و مقایسه جمعیت شهر اردبیل با روند جمعیتی کل کشور ....

۳ - ۳ - ۵ . مقایسه تحولات جمعیت شهر اردبیل با شهرهای همتراز ................

۴ - ۳ - ۵ . بررسی مقایسه وضعیت مسکن و جمعیت و خانوار شهرهای منتخب استان دوره در سالهای ( ۱۳۷۵

 

۴ - ۵. بررسی ساختار فضایی مسکن در شهر .....................

۱ - ۴ - ۵ . بررسی ساختار اجتماعی مسکن در شهر اردبیل ......................

۲ - ۴ - ۵ . بررسی ساختار اقتصادی مسکن در شهر اردبیل .......................

۳ - ۴ - ۵ . بررسی ویژگیهای کیفی مسکن در شهر اردبیل .....

۱ - ۳ - ۴ - ۵ . بررسی دوام مصالح واحدهای مسکونی در شهر اردبیل ..

 

۲ - ۳ - ۴ - ۵ . بررسی تحول عمر واحدهای مسکونی در شهر اردبیل .......................

۳ - ۳ - ۴ - ۵ . بررسی شیوه های ساخت واحدهای مسکونی در شهر اردبیل .

۴ - ۳ - ۴ - ۵ . بررسی طبقات ساختمان در شهر اردبیل ........... که-۵. جمع بندی و نتیجه گیری .........

 

فصل ششم: تجزیه و تحلیل داده ها ......

۱ - ۶، تعیین و تحلیل مشکلات مسکن شهر اردبیل ...........................

۱ - ۱ - ۶ . تعیین و تحلیل ساختار اجتماعی در شهر ........

۱ - ۱ - ۱ - ۶ . تعیین و تحلیل مشکلات جمعیتی شهر اردبیل .....

۲ - ۱ - ۶ . تعیین و تحلیل مشکلات ساختار فضایی و کاربرد اراضی در شهر اردبیل .

۱ - ۲ - ۱ - ۶ . بالا بودن تراکم خانوار در واحد مسکونی ........................

۲ - ۲ - ۱ - ۶ . فرسودگی بافت قدیم شهر و تخریب واحدهای مسکونی ...............................

۳ - ۲ - ۱ - ۶ . توزیع نامتعادل کاربردی مسکونی در سطح مناطق مختلف شهر وحوزه های مختلف آماری ...........

۴ - ۲ - ۲ - ۶ . توزیع سهم نامتعادل کاربرد مسکونی در مقایسه با سایر کاربرد ها در سطح شهر اردبیل..............

۳ - ۱ - ۶ . تعیین و تحلیل مشکلات ساختار کالبدی و اقتصادی مسکن در شهر اردبیل .....................................۱۵۳

۴ - ۱ - ۶ . تعیین و تحلیل مشکلات ساختار کالبدی شهر اردبیل ...

۲ - ۶. جمع بندی و نتیجه گیری ..........

 

 

فصل هفتم: استنتاج، آزمون فرضیات، سیاستگذاری و ارائه برنامه ها.. مقدمه ...........

۱ - ۷. آزمون فرضیات .......

۲ - ۷ . پیشنهادات: .....

۱ - ۲ - ۷ . آینده نگری جمعیت شهر اردبیل .

۲ - ۲ - ۷ .آینده نگری تعداد خانوار شهر اردبیل ..............

۳ - ۲ - ۷ . تخمین نیاز به واحدهای مسکونی در شهر اردبیل ......

۴ - ۲ - ۷ . ارائه راهبردهای پیشنهادی مبتنی بر اهداف بر حسب طبقه بندی موضوعی: ................................۱۹۱

۵ - ۲ - ۷ . اهداف و راهبردها بر حسب طبقه بندی موضوعی در سطح منطقه شهری (شهرداری مناطق ۱ و ۲ و ۳)....... ۳ - ۷. جمع بندی قیود و موانع ایجاد سیستم برنامه ریزی مسکن در شهر اردبیل : .................................. ۲۰۰

 

۴ - ۷. جمع بندی و نتیجه گیری : ... منابع و مآخذ .......................

منابع فارسی:.. منابع لاتین:. چکیده انگلیسی ..